Εμβαθύνοντας στις κοινωνικο-ανθρωπιστικές πτυχές του πολέμου των καρτέλ στο Μεξικό

Η ευρεία διακίνηση ναρκωτικών που ξεκίνησε στο Μεξικό και στη συνέχεια επεκτάθηκε σε άλλες χώρες, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ, είναι αυτό που οδήγησε στον Μεξικανικό Πόλεμο των καρτέλ των ναρκωτικών.
22 Φεβρουαρίου, 2024
photo: Unsplash

Η ευρεία διακίνηση ναρκωτικών που ξεκίνησε στο Μεξικό και στη συνέχεια επεκτάθηκε σε άλλες χώρες, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ, είναι αυτό που οδήγησε στον Μεξικανικό Πόλεμο των καρτέλ των ναρκωτικών. Ωστόσο, προτού αναλυθεί περαιτέρω αυτός ο λεγόμενος πόλεμος, υπάρχουν πολλές ιστορικές και κοινωνικές πτυχές που επηρεάζουν την άνοδο των καρτέλ -τα οποία κυριαρχούν στην παραγωγή και διακίνηση ναρκωτικών— που πρέπει να αντιμετωπιστούν. Τουλάχιστον το 44% των ανθρώπων στο Μεξικό ζουν σε συνθήκες ακραίας φτώχειας, καθιστώντας το ένα από τα φτωχότερα έθνη του κόσμου (ΟΟΣΑ 2008). Επιπλέον, σύμφωνα με το MercoPress (2010), το Μεξικό έχει μερικά από τα υψηλότερα ποσοστά εισοδηματικής ανισότητας στον κόσμο, με μόλις το 10% του πληθυσμού να κερδίζει περίπου το ήμισυ των συνολικών εσόδων της χώρας. Ως αποτέλεσμα, υπάρχει ανάγκη για θέσεις εργασίας για Μεξικανούς εργάτες. Στη συνέχεια, τα καρτέλ ναρκωτικών παρέχουν θέσεις εργασίας για περίπου 450 χιλιάδες άτομα, ικανοποιώντας αυτή τη ζήτηση (Sánchez 2014).

Καθώς αυτό το ζήτημα της φτώχειας συνεχίζεται στον γενικό πληθυσμό χωρίς λύσεις από την κυβέρνησή, το δίλημμα της εργασίας σε αυτήν την παράνομη βιομηχανία κυριαρχεί, ωστόσο, μερικές φορές δεν υπάρχει καν επιλογή, με αποτέλεσμα τα καρτέλ ναρκωτικών να είναι η μόνη επιλογή πηγή εισοδήματος. Ο Joaquin El Chapo Guzman, ένας βασικός παράγοντας στην πλευρά των καρτέλ ναρκωτικών είπε κάποτε «Δυστυχώς, εκεί που μεγάλωσα δεν υπήρχε άλλος τρόπος και δεν υπάρχει ακόμα τρόπος να επιβιώσω. Δεν υπάρχει άλλος τρόπος να δουλέψουμε για να μπορέσουμε να βγάλουμε τα προς το ζην».

Μαζί με την κλιμάκωση της διακίνησης ναρκωτικών, η μεξικανική κυβέρνηση χρειάστηκε να παρέμβει για να αντιμετωπίσει το ζήτημα της πρόληψης των ναρκωτικών και την απαγόρευσή τους επειδή είναι επικίνδυνα και παράνομα. Ωστόσο, καθώς ο αριθμός των καρτέλ μεγάλωνε, οι ΗΠΑ αποφάσισαν ότι ήταν απαραίτητο να πάρουν την κατάσταση στα χέρια τους και άρχισαν να παρέχουν μετρητά και βοήθεια στην κυβέρνηση του Μεξικού, ώστε να μπορέσει να πολεμήσει στρατιωτικά τα καρτέλ.

Αυτό το δοκίμιο χρησιμοποιεί το πλαίσιο του κοινωνικού κονστρουκτιβισμού για να εξετάσει τους κανόνες, τις αξίες και τις αντιλήψεις γύρω από τους νόμους του ΔΑΔ σχετικά με τον πόλεμο των ναρκωτικών. Συγκεκριμένα, επιδιώκει να προσδιορίσει εάν η σύγκρουση, η οποία επιβλέπεται από τη μεξικανική κυβέρνηση και χρηματοδοτείται από τις ΗΠΑ, και εάν αυτοί ή τα καρτέλ ναρκωτικών παραβιάζουν τα υπάρχοντα πρότυπα του Διεθνούς Ανθρωπιστικού Δικαίου. Η Σύμβαση IV της Γενεύης χρησιμοποιείται επίσης για την ανάλυση του τρόπου με τον οποίο το ΔΑΔ προστατεύει τους πολίτες από κάθε είδους μεταχείριση που προκαλεί βία και χρειάζονται πρόσβαση σε ιατρική περίθαλψη με σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Κύριο επιχείρημα

Διλήμματα στην ταξινόμηση του μεξικανικού πολέμου των καρτέλ σε παγκόσμια κλίμακα

Ο πόλεμος των ναρκωτικών του Μεξικού γίνεται κυρίως στο εσωτερικό, με τους παράγοντες που εμπλέκονται σε ένοπλες συγκρούσεις να είναι τα καρτέλ και ο στρατός της κυβέρνησης του Μεξικού. Ωστόσο, αυτός ο πόλεμος χρηματοδοτείται από την κυβέρνηση των ΗΠΑ λόγω του αντίκτυπου της διακίνησης ναρκωτικών σε όλη την ήπειρο, επιπλέον, οι ΗΠΑ έχουν κηρύξει ένα «Πόλεμο κατά των Ναρκωτικών», σύμφωνα με τον πρώην πρόεδρο των ΗΠΑ Ρίτσαρντ Νίξον. Αυτό θέτει ένα ερώτημα σχετικά με το εάν αυτή η σύγκρουση χαρακτηρίζεται ως διεθνής ή μη.

Για να αναλυθεί αυτό το δίλημμα, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι το Γραφείο των Ηνωμένων Εθνών για τα Ναρκωτικά και το Έγκλημα (UNODC) είναι ένας διεθνής οργανισμός που παρέχει τεχνική βοήθεια, ανάπτυξη ικανοτήτων, καθοδήγηση πολιτικής και πόρους για την ενίσχυση της επιβολής του νόμου, του ελέγχου των συνόρων, της πρόληψης των ναρκωτικών. και απεξάρτηση σε προγράμματα που χρησιμοποιούνται για την καταπολέμηση της διακίνησης ναρκωτικών στο Μεξικό.

Έτσι, από διεθνή οπτική γωνία, η μεξικάνικη απάντηση είναι μια Διεθνής Ένοπλη Σύγκρουση (IAC) λόγω της εμπλοκής άλλων εθνών και ιδρυμάτων σε αυτή τη σύγκρουση. Το ΔΑΔ διαδραματίζει κρίσιμο ρόλο σε αυτήν την κατάσταση βοηθώντας στην ταξινόμηση του πολέμου ως IAC, κάνοντας περαιτέρω διαφοροποίηση μεταξύ μαχητών και αμάχων και αξιολογώντας τους νόμους ή τις ποινές που επιβάλλονται σε όσους παραβιάζουν το ΔΑΔ, που περιλαμβάνει τόσο τη διακίνηση ναρκωτικών όσο και την ένοπλη βία .

Το ΔΑΔ χρησιμοποιεί επίσης πηγές από συμβάσεις που ασχολούνται με τις ένοπλες συγκρούσεις. Στον πόλεμο των ναρκωτικών στο Μεξικό, η Σύμβαση IV της Γενεύης ασχολείται με την προστασία των αμάχων σε διεθνείς ένοπλες συγκρούσεις και προσφέρει κρίσιμα πρότυπα και πλαίσια για την προστασία των αμάχων. Αυτοί οι πολίτες είναι αθώοι Μεξικανοί πολίτες που έχουν παγιδευτεί ανάμεσα στα πυρά.

Ο κοινωνικός κονστρουκτιβισμός βοηθά στην κατανόηση κοινών κανόνων που διαμορφώνουν τη συμπεριφορά, στον πόλεμο των καρτέλ στο Μεξικό, μια σημαντική πτυχή είναι οι κοινωνικοί κανόνες και πεποιθήσεις σχετικά με τη χρήση ναρκωτικών, τη διακίνηση και τη βία. Οι αλληλεπιδράσεις που συμβαίνουν μεταξύ διαφόρων παραγόντων σε αυτόν τον πόλεμο υπογραμμίζονται επίσης από αυτή τη θεωρία.

Το ΔΑΔ δημιουργεί κανόνες που περιορίζουν την υπερβολική βία κατά τη διάρκεια ένοπλων συγκρούσεων, αναγνωρίζοντας ότι τέτοιοι κανόνες μπορούν να συμβάλουν στην αποδοχή ή την ενίσχυση της βίας. Οι κοινωνικές κατασκευές είναι δυναμικές και υπόκεινται σε αλλαγές με την πάροδο του χρόνου. Σε καταστάσεις όπου η βία που σχετίζεται με τα ναρκωτικά είναι ένας παράγοντας, το ΔΑΔ προσπαθεί να διατηρήσει τα νομικά πλαίσια, να προωθήσει τα ανθρωπιστικά ιδανικά και να προσαρμοστεί στις μεταβαλλόμενες δυναμικές και αντιλήψεις της κοινωνίας προκειμένου να επηρεάσει συμπεριφορές κατά τη διάρκεια των ένοπλων συγκρούσεων.

Μέρος των κοινωνικών πτυχών που αναγνωρίζονται στον κοινωνικό κονστρουκτιβισμό στον πόλεμο των ναρκωτικών του Μεξικού είναι στο πλαίσιο της ιστορικής κοινωνικοοικονομικής, που εξετάζει πώς η φτώχεια και οι οικονομικές ανισότητες έχουν μετατοπίσει την κοινωνική δομή γύρω από την αναγκαιότητα της παραγωγής ναρκωτικών στο Μεξικό ως πρακτική του εμπορίου και διανομής,  γίνεται μέσο βιοπορισμού σε περιθωριοποιημένες κοινότητες.

Ο πόλεμος των καρτέλ στο Μεξικό έχει περίπλοκες ιστορικές και κοινωνικές ρίζες που σχετίζονται στενά με τη φτώχεια, την εισοδηματική ανισότητα και τα κοινωνικά πρότυπα. Το Ανθρωπιστικό Δίκαιο κάνει διάκριση μεταξύ μαχητών και αμάχων, προστατεύοντας τους τελευταίους, ενώ βασίζεται στην ταξινόμηση της σύγκρουσης, στην οποία εμπλέκονται διαφορετικά μέρη. Στις ένοπλες συγκρούσεις, οι πολίτες προστατεύονται βάσει της Σύμβασης της Γενεύης IV στο πλαίσιο του ΔΑΔ, η οποία παρέχει βασικές κατευθυντήριες γραμμές για την προστασία ανυπεράσπιστων ατόμων που έχουν παγιδευτεί στη σύγκρουση. Επιπλέον, ο κοινωνικός κονστρουκτιβισμός υπογραμμίζει πώς οι κοινωνικοί κανόνες που περιβάλλουν τη χρήση ναρκωτικών, τη διακίνηση και τη βία επηρεάζουν τις δραστηριότητες στον πόλεμο των ναρκωτικών και ρίχνει φως στον τρόπο με τον οποίο αυτοί οι κανόνες διαμορφώνουν τη συμπεριφορά. Οι κανόνες που θέσπισε το ΔΑΔ για τον περιορισμό της υπερβολικής βίας κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης είναι σύμφωνοι με τη μεταβαλλόμενη δυναμική της κοινωνίας. Η αναγνώριση του ιστορικού κοινωνικοοικονομικού παρασκηνίου είναι κρίσιμη για την επίλυση των ανθρωπιστικών ανησυχιών γύρω από τον πόλεμο των ναρκωτικών, καθώς η φτώχεια συχνά τροφοδοτεί τα προς το ζην που σχετίζονται με τα ναρκωτικά σε περιθωριοποιημένες ομάδες.

Avatar photo

Mellyna G. Laufer

Προπτυχιακή φοιτήτρια στο τμήμα Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Gadjah Mada και ενδιαφέρομαι ιδιαίτερα για τους τομείς του διεθνούς εμπορίου, της οικονομικής ανάπτυξης και της παγκοσμιοποίησης.