Καλώς ήλθατε στη Δυστοπία: Μια κοινωνία όπου κανείς δεν δίνει προσοχή

Η εστίαση είναι μια σπάνια δεξιότητα που μπορεί να βρει κανείς στη νέα ψηφιακή εποχή. Κανείς δεν δίνει σημασία πια.
2 Ιανουαρίου, 2024

Τι θα γινόταν αν σας έλεγα ότι οι πλατφόρμες μέσων κοινωνικής δικτύωσης είναι ο πραγματικός Μεγάλος Αδελφός στην κοινωνία, ότι οι πλατφόρμες ΜΚΔ έχουν αυτήν τη στιγμή τη δύναμη να χειραγωγήσουν έναν ολόκληρο πληθυσμό. Ακούγεται λίγο τρελό, σωστά; Πράγματι, μια θεωρία συνωμοσίας σαν αυτή είναι τρελή. Ωστόσο, στην πραγματικότητα ζούμε σε μια εποχή που οι άνθρωποι έχουν πάψει να δίνουν προσοχή, σε μια κοινωνία όπου τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης τυγχάνουν μεγαλύτερης προσοχής από τον πλανήτη μας. Πώς καταλήξαμε εδώ;

«Το κοινωνικό δίλημμα»

Στην ψηφιακή εποχή, τα smartphone έχουν γίνει ουσιαστικά μέρος της καθημερινότητάς μας, συνδέοντάς μας με έναν νέο κόσμο απεριόριστων πληροφοριών και ευκαιριών. Η αλληλεπίδραση με τον υπόλοιπο κόσμο δεν ήταν ποτέ ευκολότερη. Η άνοδος των ΜΚΔ όπως το Facebook, το Instagram, το Snapchat και το TikTok έχουν παίξει σημαντικό ρόλο στη μεταμόρφωση του τρόπου με τον οποίο επικοινωνούμε, μοιραζόμαστε περιεχόμενο και καταναλώνουμε πληροφορίες. Ωστόσο, πολλοί άνθρωποι έχουν αναπτύξει μια τοξική σχέση με τα τηλέφωνά τους τα τελευταία χρόνια. Προσωπικά, κρατάω σταθερά το smartphone μου είτε στην τσέπη μου είτε στο τραπέζι μπροστά μου, μια συνήθεια που βρίσκω αρκετά προβληματική. Το «The Social Dilemma», ένα ντοκιμαντέρ για τη σκοτεινή πλευρά των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, δείχνει πώς τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης τρέφουν τον εθισμό για να μεγιστοποιήσουν το κέρδος και εξετάζει τον κρυφό αντίκτυπο που έχουν αυτές οι πλατφόρμες στην κοινωνία.

Η Νέα Κοινωνία             

Η εστίαση είναι μια σπάνια δεξιότητα που μπορεί να βρει κανείς στη νέα ψηφιακή εποχή. Κανείς δεν δίνει σημασία πια. Θα πρέπει να σκεφτείτε ότι το διαδίκτυο, τα smartphone και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης θα έκαναν τη ζωή μας πιο αποτελεσματική, αφήνοντας περισσότερο χρόνο για να επικεντρωθούμε στα πραγματικά σημαντικά πράγματα στη ζωή. Ωστόσο, οι ατελείωτες ευκαιρίες στον κόσμο του διαδικτύου μας αφήνουν σε μια ανοργάνωτη διαδρομή γεμάτη περισπασμούς. Η μεγαλύτερη απόσπαση της προσοχής όλων κρύβεται στην τσέπη μας. Οι πλατφόρμες μέσων κοινωνικής δικτύωσης έχουν σχεδιαστεί για να αιχμαλωτίζουν και να διατηρούν την προσοχή μας. Ένας μέσος υπάλληλος υπολογίζεται ότι σηκώνει τα τηλέφωνά του 30 φορές την ημέρα κατά τις ώρες εργασίας ή κάθε 16 λεπτά κατά τη διάρκεια μιας πλήρους βάρδιας οκτώ ωρών. Οι συνεχείς διακοπές που προκαλούνται από τα smartphone μας κατακερματίζουν την εστίασή μας, εμποδίζοντάς μας να εργαστούμε ή να διατηρήσουμε την προσοχή σε σημαντικά θέματα.

Έχουμε κολλήσει στο Matrix. Κανείς δεν σηκώνει πια τα μάτια από το τηλέφωνό του. Οι άνθρωποι βρίσκουν τους εαυτούς τους να ελέγχουν συνεχώς τις ροές των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, οδηγούμενοι από τον φόβο της απώλειας (FOMO) και το άγχος του να μείνουν χωρίς τα smartphone τους, ένα φαινόμενο γνωστό ως nomophobia. Οι πλατφόρμες μέσων κοινωνικής δικτύωσης είναι χτισμένες σε ένα σύστημα ανταμοιβής που ενεργοποιεί την απελευθέρωση ντοπαμίνης, αξιοποιώντας τη διατήρηση των χρηστών τους στην οθόνη για όσο το δυνατόν περισσότερο. Η προσμονή να λάβουμε likes και σχόλια τροφοδοτεί την επιθυμία μας για επικύρωση, οδηγώντας συχνά σε εθιστικές συμπεριφορές. Οι μηχανικοί εργάζονται συνεχώς για να βρουν νέους τρόπους για να βελτιώσουν την εθιστική συμπεριφορά, εφαρμόζοντας ραβδώσεις στο Snapchat, άπειρη κύλιση στο Instagram και αυτόματη αναπαραγωγή στο YouTube. Ταυτόχρονα, μας λένε ότι η έλλειψη θέλησης είναι η πηγή του εθισμού μας.

Είναι αρκετός ο εικονικός ακτιβισμός για το κλίμα;

Ενώ οι πλατφόρμες μέσων κοινωνικής δικτύωσης έχουν διαδραματίσει ζωτικό ρόλο στην ευαισθητοποίηση σχετικά με τα κλιματικά ζητήματα, είναι σημαντικό να γίνει διάκριση μεταξύ του εικονικού ακτιβισμού και του αντίκτυπου στον πραγματικό κόσμο. Η αναδημοσίευση μιας ιστορίας στο Instagram είναι εύκολη, δεν είναι η δουλειά που απαιτείται για να γίνει μια αλλαγή. Πολλοί άνθρωποι δείχνουν την ανησυχία τους για το κλίμα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, λίγοι άνθρωποι εφαρμόζουν πραγματικές αλλαγές στον τρόπο ζωής που ωφελούν το περιβάλλον. Η επίγνωση είναι μεγάλη, αλλά δεν αρκεί για να μιλήσουμε. Πρέπει να περπατήσουμε για να κάνουμε μια σημαντική αλλαγή. Μπορούμε να ξεκινήσουμε κάνοντας ένα διάλειμμα από την ψηφιακή μας ζωή και να αρχίσουμε να δίνουμε προσοχή στο πώς ο δικός μας τρόπος ζωής επηρεάζει το περιβάλλον.


Ο εικονικός ακτιβισμός έχει αναδειχθεί ως ένα ισχυρό εργαλείο στην ψηφιακή εποχή, επιτρέποντας σε άτομα και κοινότητες να ευαισθητοποιήσουν και να υποστηρίξουν κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς σκοπούς μέσω διαδικτυακών πλατφορμών. Επιτρέπει στους οργανισμούς να παρέχουν πληροφορίες, να κινητοποιούν υποστηρικτές και να οργανώνουν αποτελεσματικά εκστρατείες. Κυριαρχεί όμως και το φαινόμενο του Greenwashing. Το Greenwashing αναφέρεται στις παραπλανητικές πρακτικές μάρκετινγκ που χρησιμοποιούνται από οργανισμούς για να παρουσιάσουν μια φιλική προς το περιβάλλον εικόνα ενώ συμμετέχουν σε επιβλαβείς ή μη βιώσιμες πρακτικές, δημιουργώντας μια ψευδαίσθηση δέσμευσης για περιβαλλοντικούς λόγους.

Πού πάμε?

Η προσοχή μας είναι πιο πολύτιμη από ποτέ. Καθώς η κλιματική αλλαγή διαφαίνεται ως μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις της εποχής μας, είναι σημαντικό να αφιερώσουμε τον χρόνο και την προσοχή μας σε λύσεις αντί να χαθούμε στην ατελείωτη κύλιση. Μια αλλαγή από τις εθιστικές πλατφόρμες ΜΚΔ που κεφαλαιοποιούν την προσοχή μας, απομονώνοντάς μας από τον κόσμο εκτός σύνδεσης, σε μια ύπαρξη όπου οι πλατφόρμες κοινωνικών μέσων ενθαρρύνουν τους χρήστες τους να συναντιούνται πρόσωπο με πρόσωπο και να συμμετέχουν σε σημαντικές συνομιλίες, θα μπορούσε να είναι η αλλαγή που απαιτείται για να αλλάξει από τη σημερινή δυστοπία προς μια νέα ουτοπία.

Avatar photo

Ask Nødtveidt Kase

A young Norwegian student currently abroad in Indonesia. I am currently enrolled in a dual-degree program in Sustainability Management, a program divided between a MBA from Gadja Mada, Indonesia, and a MSc from UiA, Norway.